Brieven van een Paleontoloog [1]

Negen niet eerder uitgegeven brieven van Teilhard de Chardin aan Marcellin Boule


Pierre Teilhard de Chardin was niet alleen de eerste die een serieuze poging ondernam om de ideeën van de evolutiebiologie te introduceren in de Rooms-Katholieke theologie, hij was zelf ook wetenschapper, en wel een van de in de wereld meest bekende paleontologen van de 20ste eeuw. Na zijn eerste Europese onderzoekingen deed hij ongeveer twintig jaar veldonderzoek in China waar hij de paleontologie op het gebied van de vertebraten (gewervelde dieren) ontwikkelde en een van de leden van het team was die werkten aan de opgraving en reconstructie van de zogenoemde Pekingmens.

De negen brieven werden door Teilhard de Chardin gezonden naar zijn leraar en mentor Marcellin Boule, verbonden aan het Instituut voor de Paleontologie van de Mens in Parijs. Zij zijn geschreven tussen 13 oktober 1929 tot 2 augustus 1930 en beslaan daarmee de periode tussen de ontdekkingen van de eerste en de tweede schedel van de Sinanthropus. Zij doen verslag over zijn reizen en zijn commentaar op de schedels.

Van groot belang is het feit dat hetgeen hij in de brieven heeft bericht later heel vaak zonder belangrijke veranderingen is terug te vinden in de gedrukte versie van de wetenschappelijke verslagen: dit bewijst opnieuw dat hij als paleontoloog een uitstekend waarnemer te velde was wiens eerste indrukken later tijdens het laboratoriumonderzoek werden bevestigd.

De brieven gaan ook over zijn werk aan de Sinanthropus: allereerst over de noodzaak strenge stratigrafische statistieken aan te leggen teneinde de fossiele resten nauwkeurig te dateren. Daarvoor was hij genoodzaakt met knaagdieren te werken en vanaf die tijd verscheen zijn hoofdwerk over parallellen in de evolutie van de Chinese holenrat, een bewijs voor de eigenheid van de continentale evolutie en van de voordelen van een wereldwijde benadering van het totaal van de biosfeer als evoluerend object.

Bovendien deed hij enkele voorstellen met betrekking tot bepaalde aspecten van de evolutie van de mensen diens migratie, welke bijdroegen tot een verklaring over de aanwezigheid en de evolutie van de Sinanthropus.

Deze brieven zijn vooral van belang voorzover zij opnieuw de wetenschappelijke bijdrage van Pierre Teilhard de Chardin aan de theorieën over evolutie onder de aandacht brengen: hij was een van de voorlopers van de wereldwijde benadering van evolutie en van de discussie in onze dagen over complexiteit. Deze brieven bewijzen opnieuw dat zijn wetenschappelijke correspondentie die voor een groot deel nog niet is gepubliceerd een bron van informatie zal zijn voor deze nieuwe benadering van biologie. De biologie van de komende eeuw zal de biologie zijn waarvoor Teilhard de Chardin de basis legde.

  1. Deze zijn verschenen in de Revue des Questions Scientifiques (tome 172, 2001, no. 1) en kunnen worden besteld via het secretariaat van dit tijdschrift, 61 rue de Bruxelles - B 5000 Namur (Belgique), e-mail: charles.courtoy@fundp.ac.be